QUẢ CHUẨN CÂN F1 - E2 INOX

Tài liệu tham khảo:

1. OIML IR 111/2004: weights  of classess E1, E1, F1, F2, M1, M1-2, M2, M2-3, M3. Part 1 Metrological & Technical requirements. 

2. ĐLVN 50:1999 Quả cân cấp chính xác E2, F1, Quy trình kiểm định. 

3. ĐLVN 47:1999 Quả cân cấp chính xác  F2, M1, M2, Quy trình kiểm định. 

4. Kiểm định quả cân, Tài liệu đào tạo, Trung tâm Đào tạo, Tổng cục TCĐLCL, 2002. 

5. Mass standards & calibration Methods. Kriss 1995. 

6. Fundamentals of Mass Determination, Mettler – Toledo AG 

Nội dung: 

Chương I: Vấn đề chung

  - Khái niệm về khối lượng, trọng lượng; 

  - Chuẩn đơn vị đo khối lượng; 

  - Phân loại quả cân; 

  - Giá trị danh định và độ lệch quả cân; 

  - Yêu cầu kỹ thuật Quả cân; 

  - Hiệu chính sức đẩy không khí; 

  - Phương pháp làm sạch quả cân; 

  - Phương pháp cân chính xác. 

Chương II. Kiểm định/ hiệu chuẩn quả cân

  - Quả cân cấp chính xác E1, E2,, F1. 

  - Quả cân Cấp chính xác F2, và thấp hơn; 

Chương III. Độ không đảm bảo đo trong hchuẩn quả cân

- Khối lượng của một vật là lượng vật chất chứa trong vật đó. Kh lượng vừa đặc trưng cho quán tính của vật vừa đặc trưng cho sự hấp dẫn của vật đối với vật khác. Kh lượng là một đại lượng vật lý không đổi. 

- Trọng lượng của một vật là lực gây ra do tương tác của vật và trái đất 

- Quan hệ giữa tr. lượng P và kh. lượng m:           P  = m.g 

- Gia tốc trọng trường “g” thay theo vĩ  độ và độ cao nơi đặt vật.  gHN =  9,78668927 m/s2;   g dn = 9,78402088 m/s2; : gHCM = 9,78223524 m/s2 

® Chênh lệch “g” giữa HN & t/p HCM là 4,5.10-4 m/s2 

Đ vị đo k lượng là “kilôgam” , viết tắt là “kg”; Đ vị đo tr lượng là “Niutơn”, viết tắt là “N”.  1N  = 1kg .1m/s2 

 - Tại một địa điểm (g không đổi), hai vật có k lượng là m1 , m2 và tr lượng là P1, P2  thì: P1/P2 =  m1/m2 

- Vì vậy, để đo k lượng m của  vật, ta có thể đo tr lượng P của nó. Nói cách khác là dùng “cái cân” là ptđ trên nguyên lý tr lượng để đo khlượng; 

- Tuy nhiên phải thực hiện tại cùng một địa điểm; phải kiểm định/hiệu chuẩn cân tại vị trí sử dụng cân. 

- Sự nhầm lẫn hai khái niệm “trọng lượng” và “khối lượng” trên diện rộng (nhiều nước) và kéo dài đến nay. 

a. Chuẩn gốc Quốc tế kilôgam:

- Năm1880: kilôgam lưu trữ; 

- 1889, CGPM lần 1 chọn quả K III làm đ. vị đo k.lg: kilôgam là đ.vị đo k.lg và bằng k.lg của chuẩn gốc q.tế kg.Quả cân bằng Pt-Ir, khối lượng riêng g bằng 21,5 kg/cm3 

- 1901 CGPM lần 3 khẳng định lại chuẩn gốc q.tế kg; 

- 1960, ra đời SI, lần nữa khẳng định chuẩn gốc q.tế kg; 

- Chế tạo nhiều q.cân thép không rỉ (g=8 kg/cm3) để lưu trữ và sử dụng tại BIPM và phân phát cho các nước làm chuẩn  q.gia. Td: Chuẩn gốc K, Chuẩn kiểm tra: KI, Số 7, 8(41), 32, 43, 4 7. Chuẩn để kiểm: Số 1, 29, KII, 63, 67, 73, 77… 

 

b. Chuẩn Quốc gia kilôgam:

- Chuẩn phân phát cho các nước làm chuẩn quốc gia gồm các quả mang số hiệu sau: Rumani: 2; Tây ban nha: 3, 24; USA: 4, 20; Ý: 5, 19, 62, 16; Nhật: 6, 30, 59; Bồ đào nha: 10, 69, Nga:12, 26; Pháp: 13, 17, 25, 34,3 5; Đức: 15, 22, 52, 55, 70, Hàn quốc: 39, 72; Thuỵ điển: 40; Trung quốc: 60, 61, 64… 

- Việt Nam: Sử dụng quả E1  làm chuẩn quốc gia (chuẩn thứ) theo Q.định 14/2006/QĐ-TTg ngày 17/ 01/ 2006) phê duyệt 10 chuẩn Q.gia, trong đó có quả cân 1 kg số 982/2 có kl 1,000 000 275 kg, độ chính xác 2.10-8 

 

a. Theo Cấp chính xác:

OIML R.111 phân quả cân từ 1 mg – 5000 kg theo các cấp chính xác sau: 

E1, E2, F1, F2, M1, M1-2, M2, M2-3, M3; 

- E1: liên kết với chuẩn Q.gia và truyền xuống E2; 

- E2: để hc/kđ quả F1, dùng với cân cấp 1; 

- F1: để hc/kđ quả F2, dùng với cân cấp 1 và 2; 

- F2: để hc/kđ quả M1, M2, dùng với cân cấp 2; 

- M1: để hc/kđ quả M2, dùng với cân cấp 3; 

- M2: để hc/kđ quả M3, dùng phổ biến trong Tmại 

với cân cấp 3; 

- M1-2; M 2-3 từ (50–5000)kg dùng với cân lớn ccx 3 

 

b. Theo mục đích sử dụng:

- Quả cân chuẩn: Dùng làm chuẩn để kiểm đinh/hiệu chuẩn quả cân và cân. 

- Quả cân sử dụng cùng với cân hoặc các trang thiết bị khác; máy lực, máy áp suất, máy khác. 

- Quả cân chuẩn và quả cân dùng với cân (trừ các quả cân chuyên dụng) được chế tạo theo quy định về hình dáng, kích thước vật liệu…và về cấp chính xác. - - Quả cân khác chế tạo theo yêu cầu sử dụng cả về hình dáng và độ chính xác. Việc kiểm định các quả cân này theo yêu cầu sử dụng. 

 

a) Giá trị danh định & sắp bộ quả cân:

- Giá trị danh định: là giá trị khlượng ghi khắc trên quả cân, thường là các giá trị  (1, 2, 5,) x 10k  kg, k = 0, nguyên, âm, dương. 

- Bộ quả cân được sắp bộ theo dãy: 1, 1, 2, 5 hoặc 1, 1, 1 ,2, 5 hoặc 1, 2, 2, 5; hoặc 1, 1, 2, 2, 5; 

b) Độ lệch và sai số cho phép:

-  Độ lệch Dm của quả cân là hiệu giữa giá trị khối lượng thực tế và khối lượng danh định. 

- Sai số Em của quả cân là hiệu giá trị k/lg danh định và k/lg thực tế. Như vậy Dm = - Em 

- Sai số cho phép MPE (độ lệch cho phép) trong kđ ban đầu quả cân là giá trị +/- theo Bảng 1; trong kđ, định kỳ, trong sử dụng do quốc gia quy định. 

 

 

 

Kl danh định	E1	E2	F1	F2	M1	M2	M3
20 kg	10	30	100	300	1000	3000	10 000
10 kg	5.0	16	50	160	500	1600	5 000
5 kg	2.5	8.0	25	80	250	800	2 500
2 kg	1.0	3.0	10	30	100	300	1 000
1 kg	0.5	1.6	5.0	16	50	160	500
500 g	0.25	0.8	2.5	8.0	25	80	250
200 g	0.10	0.3	1.0	3.0	10	30	100
100 g	0.05	0.16	0.5	1.6	5.0	16	50
50 g	0.03	0.10	0.5	1.0	3.0	10	30
20 g	0.025	0.08	0.25	0.8	2.5	8.0	25
10 g	0.020	0.06	0.20	0.6	2.0	6.0	20
5 g	0.016	0.05	0.16	0,5	1.6	5.0	16
2 g	0.012	0.04	0.12	0.4	1.2	4.0	12
1 g	0.010	0.03	0.10	0,3	1.0	3.0	10

 

 

a) Hình dáng q.cân:

- Quả đến 1g: dạng tấm, que 

Quả 1 (10,100, 1000 mg) tấm tam giác, que 1 đoạn; 

Quả 2 (20, 200 mg): tấm vuông, que 2 đoạn; 

Quả 5 (50, 500 mg) tấm ngũ giác, que 5 đoạn; 

- Quả đến 50 kg: Hình trụ tròn có cổ hoặc khối tiết diện chữ nhật 

- Quả trên 50 kg: Trụ tròn hoặc tiết diện chữ nhật hoặc khác dễ lăn, dễ móc nâng, hạ, xếp gọn ổn định. 

- Quả E1, E2 không có hốc điều chỉnh; riêng E2 lớn hơn 50 kg có thể có hốc điều chỉnh, không quá 1/1000 k. lg 

 

a) Hình dáng q.cân:

- Quả đến 1g: dạng tấm, que 

Quả 1 (10,100, 1000 mg) tấm tam giác, que 1 đoạn; 

Quả 2 (20, 200 mg): tấm vuông, que 2 đoạn; 

Quả 5 (50, 500 mg) tấm ngũ giác, que 5 đoạn; 

- Quả đến 50 kg: Hình trụ tròn có cổ hoặc khối tiết diện chữ nhật 

- Quả trên 50 kg: Trụ tròn hoặc tiết diện chữ nhật hoặc khác dễ lăn, dễ móc nâng, hạ, xếp gọn ổn định. 

- Quả E1, E2 không có hốc điều chỉnh; riêng E2 lớn hơn 50 kg có thể có hốc điều chỉnh, không quá 1/1000 k. lg